Al maanden komen dagelijks honderden vluchtelingen de grens over, veel vanuit Syrië vanwege de uitzichtloze oorlog daar. Rondom de vluchtelingencrisis zie je veel fout gaan bij de Nederlandse overheid. De vluchtelingen crisis heeft ondertussen tevens een politieke crisis veroorzaakt. Verdeeldheid heerst en er worden geen bruggen geslagen zoals Rutte en Samson beloofden te zullen gaan doen bij het begin van hun kabinet. Zij verschansen zich eerder achter hun eigen gelijk en roepen naar de Nederlandse bevolking dat het allemaal goed komt.
Hun oplossingen om deze komende winter periode in elke provincie een tentenkamp met vluchtelingen te maken moeten we gewoon uitvoeren en dan komt het allemaal goed. Ik vraag mij af wanneer gaan ze nu eens samenwerken met de Nederlandse bevolking om deze uitdaging met elkaar op te lossen? Wanneer gaan ze deze crisis gebruiken als kans om de relatie met de Nederlandse bevolking te versterken en Nederland van haar beste kant te laten zien? Nederland is een land met heel veel vrijwilligers, veel grote hulp organisaties, waar bijvoorbeeld de wereldwijde bekende hulp organisatie ‘Artsen zonder Grenzen’ is opgericht en veel expertise is om hulp te geven aan mensen in nood. Hoe gebruikt het kabinet die in deze crisis? Het lijkt erop dat die helemaal niet gebruikt worden of zelfs geïnformeerd worden. De regering en de overheid trekt alles naar zich toe en het enige wat wij te horen krijgen is dat alles goed gaat en goed komt.
Hoe de overheid om gaat met vluchtelingen bereikte een dieptepunt toen in het dorpje Oranje met 150 inwoners 700 extra vluchtelingen naast de afgesproken 700 vluchtelingen moesten worden geplaatst. Dit was tegen de gemaakte afspraken in met de bewoners en de burgemeester. Het dorp kreeg aan het einde van de middag een brief en ’s avonds kwam de staatssecretaris, Dhr. Dijkhof, aan hen uit leggen dat nood wetten breekt en hij niet anders kon. De minister-president Mark Rutte zat in Amerika en bleef daar. Hij vond het geen crisis en zijn staatssecretaris dhr. Dijkhoff, die net een paar maanden bezig is in deze functie en geen enkele ervaring hiermee heeft, kon het volgens hem goed oplossen.
Zo ging de staatssecretaris aan de inwoners van Oranje vertellen dat hij de afspraken met hen opzij schoof. Hij vertelde dat zij er 700 vluchtelingen bijkregen. “Waarom doet u dit?”, vroegen de bewoners. Hij gaf daar geen open uitleg over waarom hij alle afspraken met hen negeerde behalve dat hij geen slaap plaatsen meer had voor alle vluchtelingen. Als iemand een andere oplossing had hoorde hij dat graag, vertelde hij hen nog. Dat regeren vooruit zien is en dat hij als staatssecretaris gefaald had om dit voor de opvang van vluchtelingen te doen vertelde hij daar niet. Vanaf augustus dit jaar was de stroom van vluchtelingen namelijk al veel groter dan normaal en het was dus zo uit te rekenen wanneer de beschikbare opvang vol zou zijn. Hij bood ook niet zijn excuses aan. Het lag allemaal niet aan hem. De bewoners van Oranje (en dus wij allemaal) moesten maar begrip hebben dat zij opzij geschoven werden door een falende staatssecretaris, falend kabinet, falende overheid en als wij daar kritisch over waren zijn wij tegen het helpen van vluchtelingen. Wij zijn dan asociaal. Zo draaide hij mooi zijn falen van zich af.
Goede bedoelingen en slecht crisismanagement
De afgelopen week werden in Nederland zo’n 2500 asielaanvragen gedaan. In de rest van Europa nog veel meer. Het doel van de vluchtelingenopvang is om mensen te helpen die hulp nodig hebben. Alleen zijn de hulpvoorzieningen nu niet op deze aantallen mensen berekend. Er komen meer mensen dan hulp voor handen is. We leven in een klein land en velen zijn bang dat de voorzieningen en mogelijkheden binnenkort uitgeput raken. En toch duurt de discussie ‘wat te doen’ al weken voort. Niemand die zichtbaar de leiding neemt. Er zijn nu twee stromingen: die van de regering die iedereen een bed wil geven en die van Wilders die wil dat onze grenzen dicht gaan. Alsof dit de enige twee mogelijkheden zijn met vluchtelingen. De gemoederen bij het publiek lopen hoog op zoals afgelopen week in Woerden gebleken is. Vanwege de felheid van de discussie komen mensen tegenover elkaar te staan. Er zijn betere manier om de mensen meer duidelijkheid en hiermee kalmte te geven.
De realiteit is dat rondom de vluchtelingencrisis slechte keuzes worden gemaakt door de Nederlandse politiek met betrekking tot communicatie over de crisis, over mogelijke problemen en over het hoe en wat van het plaatsen van vluchtelingenopvang. Zoals Pechtold van D66 zei; ”We zijn slecht voorbereid.”
Wat je nu ziet is dat de meeste politici nauwelijks uitspraken durven doen over het daadwerkelijke plaatsingsproces. De staatssecretaris vertelt op televisie welke beslissingen hij genomen heeft. Punt. De hele redenatie valt weg. Hij zit enkel op de resultaten te sturen zonder de gevoelens van de samenleving te voelen en te benoemen. Het lijkt of hij die dynamiek niet begrijpt waardoor hij het risico loopt veel mensen in het harnas te jagen. Zij hebben nog alleen de keuze om terug te vechten of zelf te vluchten letterlijk of in de onverschilligheid. Dit is gedrag wat veel voorkomt bij crisissen dat leiders blindelings gaan sturen op ‘iets’ waardoor ze denken dat als ‘iets’ bereikt wordt het probleem is opgelost. We gaan nu overal tentenkampen bouwen en dan hebben we geen vluchteling probleem meer?
“Wir schaffen das”
Iemand die echt haar best doet om de bevolking haar standpunt te laten begrijpen is Angela Merkel. Zij laat zien: “Hier sta ik voor. Ik wil vluchtelingen vriendelijk ontvangen.” Daar kan je het mee eens zijn of niet mee eens zijn maar het is wel een uitleg. Ze laat een bepaalde visie zien die wellicht met haar eigen achtergrond te maken heeft als oud bewoner van de DDR. Ze leidt de vluchtelingencrisis meer vanuit zichzelf dan vanuit de politiek. Zo is een crisisteam om haar heen opgezet en is zij daar nu zichtbaar verantwoordelijk voor. In Duitsland merk je ook dat de bevolking hier zelf nog niet klaar voor was. Merkel nam duidelijk het voortouw. Met het risico om mensen tegen zich te krijgen, maar wel vanuit haar eigen betrokkenheid en oprechtheid. Mutti Merkel. Haar volgende stap zou kunnen zijn dat ze dit vraagstuk niet nog meer naar haar zelf toe trekt maar samen met de Duitse bevolking oplost. In een crisis moet je juist samenwerken en de verbinding zoeken met alle betrokkenen.
Verdeeldheid of samen oplossen?
Wil dit kabinet en de overheid dit probleem zelf oplossen of willen zij dat samen met de Nederlandse bevolking doen? Als zij dit zelf blijven oplossen komt er geen duurzame oplossing omdat elk kabinet het probleem politiek weer anders gaat oplossen. En komt er geen draagvlak bij de Nederlandse bevolking omdat die niet mee mogen denken en helpen. De hulp van alle Nederlanders is noodzakelijk omdat die dagelijks met de vluchtelingen te maken hebben in hun straat, dorp, winkel of stad. Bij crisismanagement is het heel belangrijk om alle betrokkenen mee te nemen in de gehele situatie. Van achterliggende problematiek tot de verantwoording voor alle gemaakte keuzes. Nu gebeurt dat veel te weinig en heeft het kabinet de oog kleppen op. Tenten bouwen dat is de oplossing. Het lijkt haast of de overheid het publiek niet eens probeert mee te krijgen. Gekeken vanuit de cultuur stelt de overheid zich autoritair en afstandelijk op. Wat juist averechts werkt. We zijn een relatief hoogopgeleide bevolking en willen we graag meer uitleg. Juist in een crisis willen mensen een open, kwetsbare en authentieke leider die hen mee neemt. En onze ‘leider’ discussieert nauwelijks mee en neemt ons niet mee in zijn intenties. Hij maakt het tot een tenten probleem terwijl het om veel meer gaat.
Wat we wel willen en nodig hebben is dat bijvoorbeeld hij of de staatssecretaris naar de plaatsen toe gaat waar veel asielzoekers zijn of zullen worden opgevangen. Dat hij de mensen zijn excuses aanbiedt dat hij deze beslissing moet nemen. Dat hij met de vluchtelingen, overheid en burgers ter plekke in gesprek gaat. Is hij, Mark Rutte, al in het dorp Oranje is geweest?
Dan krijg je al een andere dynamiek in een crisis en kunnen mensen hun emoties, ervaring, kennis en hulp inzetten voor het oplossen van de crisis. Je bespreekt eerst de situatie, en laat zien dat zij belangrijk zijn. Je vraagt hen om opties en vertelt je eigen opties. Je legt je beslissingen uit en vraagt om hulp bij het nemen van de beslissingen. Iedereen wordt dan meegenomen in het veranderingsproces en dan een crisis een kans worden om nog beter met elkaar samen te leven.