Rutte dreigt zijn eigen positie te ondergraven, net als in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland. Hij doet precies hetzelfde als ik zie gebeuren in organisaties. Hij is de keizer zonder kleren en hij lijkt het zelf niet door te hebben.
Nadat Donald Trump onverwacht door de Amerikaanse kiezers gekozen is en de Engelse burgers voor een Brexit hebben gekozen, vroeg iedereen zich af welke veranderingen we nog meer zouden gaan krijgen. Volgens Mark Rutte waren de verkiezingen in Nederland, Frankrijk en Duitsland de kwart, halve en finale verkiezingen van Europa.
In Nederland zijn de grote winnaars: Groen Links (+10), D66 (+7), CDA (+6) en PVV (+5) geworden. Daarnaast zijn er weer nieuwe partijen in de tweede kamer gekomen waaronder die van FvD (+2) met Thierry Baudet. De regeringspartijen VVD (-8) en PvDA (-29) hebben flink verloren en de PvDA is nog nooit zo klein geweest.
In Frankrijk heeft een grote transformatie plaatsgevonden. De bestaande twee politieke partijen hebben verloren van een volledig nieuwe partij die door de winnaar, Macron, net voor deze verkiezingen is opgericht: En Marche. Macron heeft de verkiezingen overtuigend gewonnen. Zijn tegenstanders likken nu hun wonden en vragen zich verbaasd af hoe de behoudende Franse burgers voor de jonge, onbekende nieuwkomer hebben kunnen kiezen.
In Duitsland heeft Merkel van de CDU/CSU behoorlijk verloren en is de nieuwe politieke partij AfD (+94 zetels) de derde partij van het land geworden. De andere regeringspartij, FDP, heeft ook verloren en zit nu in de oppositie.
Interessant is dat zowel Mark Rutte als Angela Merkel nu proberen uit te stralen dat er niets veranderd is en dat zij nog steeds het volledige vertrouwen hebben van de burgers. Zij beloven dat zij nog beter naar de burgers gaan luisteren en nog beter hun best gaan doen. Terwijl zij dat zeggen, staat de werkelijkheid steeds verder van hun woorden en gedrag af. Iedereen ziet dat de keizer geen kleren heeft, behalve de keizers Rutte en Merkel zelf. Dit is voor hen erg want dit betekent dat zij steeds verder komen te staan van de burgers waar zij zeggen alles voor te doen. De burgers keren zich af van Rutte en Merkel en hun politieke partijen. Met hun gedrag geven zij hun kracht en invloed weg aan hun tegenstanders die daardoor veel sterker komen te staan.
De burgers zullen namelijk altijd blijven zoeken naar en stemmen op een politicus die doet wat zij willen, zoals in Frankrijk gebeurd is met de nieuwkomer Macron. We hebben dit in Nederland ook gezien bij Pim Fortuijn, die net zoals Macron, vanuit het niks de politieke partij LPF begon en de gemeentelijke en landelijke verkiezing wist te winnen.
Strategisch gezien is het dus een vreemde keuze van slimme politici als Rutte en Merkel om gewenste veranderingen zo lang tegen te houden. Zij creëren hun eigen politieke einde en slaan de weg naar de woestijn in. Hoe kan het toch dat zij hun ogen gesloten houden voor de veranderingen en zelf niet mee veranderen met de burgers?
Om dit beter te begrijpen heb ik het interessante boek ‘Schoonheid, Macht en Liefde in het leven en de politiek’ gelezen van Sharon Gesthuizen, oud-Tweede Kamerlid voor de SP. Zij beschrijft op een hele duidelijke en persoonlijke manier hoe Jan Marijnissen de SP gijzelt met zijn gedrag. Hij heeft de SP groot gemaakt en kan niet op tijd mee veranderen van een tweemansfractie naar een Tweede Kamerfractie met 25 mensen. Jan vindt dat iedereen naar hem moet luisteren en dat iedereen moet veranderen, behalve hijzelf. Hij heeft over iedereen een mening en niemand mag een mening over hem hebben. Sharon beschrijft heel goed de angst die zij voor hem en zijn woedeaanvallen hebben en wordt er ziek van. Hoeveel angst moet Jan hebben gehad om zich zo te gaan gedragen?
De SP en de politiek in het algemeen staan toch voor het goed willen zorgen voor mensen in de samenleving. Dan wil je toch als leider het voorbeeld geven met je gedrag om goed voor iedereen in je eigen organisatie en daarbuiten te zorgen. Tegelijk begrijp ik de spanning waar Jan onder staat, maar als hij die had kunnen delen en zich kwetsbaar had durven opstellen in zijn fractie, had hij daar veel meer voor teruggekregen.
De vraag is dus of Rutte en Merkel nu zelf mee gaan veranderen en transformeren met de ontwikkelingen in de samenleving en zich open en kwetsbaar durven opstellen in hun eigen politieke organisaties. Gaan zij hun hart daarbij openstellen voor de burgers hun gevoel en behoeften?
Sharon beschrijft dit heel helder: ‘Het is soms flink zoeken naar het hart van de politiek, maar uiteindelijk is het wel te vinden. Want naast de helderheid en zakelijkheid van wetgevingsprocessen en protocollen gaat het debat dat we voeren over het leven. Het is het leven, omdat we ook in de politiek, zoals overal, onze strijd om ons bestaansrecht voeren. Ons parlement vertegenwoordigt de democratie. Maar de strijd die we voeren vertegenwoordigt veel meer. Als je er met een afstand naar kunt kijken, zie je de essentie van ons mens-zijn in de felst mogelijke kleuren en de wonderlijkste verschijningsvormen voorbijkomen.’
Als politici niet hun hart laten spreken, is het laatste woord aan de burgers en zullen zij de politici en politiek veranderen en met de tijd mee laten transformeren zoals zij dat willen. En dat geldt niet alleen voor politieke leiders.
Rogier Offerhaus is managing partner van People Change en begeleidt organisaties in veranderingen en transformaties met behulp van de People Change Scan. Meer informatie op www.peoplechange.nl.
