Organisaties veranderen steeds sneller naar platte netwerk organisaties met een grote flexibele schil van werkers. Het leiderschap gaat hier om persoonlijke kracht, samenwerken en visie. Moderne leiders zoeken de samenwerking op en helpen mensen te realiseren wat zij willen omdat zij dan invloed van de mensen krijgen. Leiders die niet snel genoeg mee veranderen en vanuit macht blijven werken worden een risico voor de organisatie. Zij denken dat zij andere mensen kunnen vertellen wat zij moeten doen en dat mensen dat dan ook gaan doen. Hun ego is groter dan hun hart en daarmee jagen ze mensen weg in plaats van ze met elkaar te verbinden.
Afgelopen week zagen we bij de ABN Amro leiderschap wat tot een crisis voor de bank heeft geleid. De ‘machtige’ voorzitter van de raad van commissarissen Dhr. van Slingelandt en de voorzitter van de raad van bestuur, dhr. Zalm, dachten zelf wel te kunnen beslissen om een salaris verhoging van 100.000 euro aan hun collega’s te geven. Vrij snel moesten zij hun beslissing intrekken vanwege de grote verontwaardiging in de maatschappij, bij hun klanten en bij hun medewerkers. Dit is de nieuwe wereld die iedereen met behulp van moderne communicatie middelen een duidelijke stem geeft. Zoals dat ook bij KPN gebeurde waar de CEO, dhr. Eelco Blok, een bonus van 425.000 euro moest terug storten nadat dit in de publiciteit was gekomen. Dit gebeurde ook bij het persoonsgebonden budget waar 24.000 declaraties van mensen niet werden uitbetaald en dit via twitter naar buiten kwam. De verantwoordelijke staatssecretaris Martin van Rijn moest direct naar de tweede kamer om uitleg te geven en met een oplossing te komen.
In platte netwerk organisaties ligt de macht bij de kenniswerkers en slimme leiders werken daarmee samen. Anders krijgen zij niks voor elkaar en worden zij het probleem voor de organisatie. Daarbij werkt iedereen met iedereen samen en worden er continu nieuwe coalities gesloten. Deze beweging zien we op veel verschillende plekken. We zien dit in de Tweede Kamer waar de macht verdeeld is over 16 partijen.
De minister-president Mark Rutte moet nu met 16 politieke partijen samenwerken om een wet goed gekeurd krijgen. Nog niet zo heel lang geleden was er één grote machtige politieke partij van 45 zetels en die had de macht om alles in de tweede kamer te bepalen.
We zien het in onze maatschappij waar meer dan een miljoen ondernemers, ZZP’ers, werken vanuit hun eigen bedrijf, zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Zij willen geen machtige leider of manager boven hen hebben staan en willen hun eigen beslissingen nemen.
We zien het op het internet waar mensen elkaar vertrouwen vanwege de positieve referenties die andere mensen hen hebben gegeven. Mensen hebben daar meer vertrouwen in elkaar dan in bedrijven. Machtige grote bedrijven worden minder vertrouwt op internet dan een persoon die op basis van zijn of haar eigen ervaring verteld wat hij of zij er goed aan vind. We ‘liken’ op het sociale netwerk Facebook wat we zelf leuk vinden. We laten ons daar niet leiden door de voorkeuren van de machtige leider: Mark Zuckerberg, van Facebook.
Internationaal zien we hetzelfde met het akkoord van USA president Obama met de ‘vijand’ Iran. Het machtigste land met het grootste leger van de wereld wil en kan geen nieuwe oorlog beginnen omdat het Amerikaanse volk niet weer een nieuwe oorlog wil beginnen. Ze hebben net twee oorlogen in Afghanistan en Iran hebben gevoerd, die elk per dag 1 miljard dollar kosten, en willen daar geen geld meer aan besteden.
Het verrassende aan deze verandering naar platte flexibele organisatie’s is dat de mensen die het meest met deze verandering worstelen de leiders zelf zijn. Niet de medewerkers. Terwijl in alle management boeken er gewaarschuwd wordt voor de managers en medewerkers die de veranderingen tegen houden. Leiders worden altijd beschreven als de gangmakers van de verandering maar nu hangen ze eerder achter de kar dan dat zij voorop lopen.
Een verklaring hiervoor kan zijn dat leiders van organisaties hun leven in dienst van de macht hebben gesteld. Zij hebben alles op gegeven om de leider van hun organisatie te kunnen worden. Hun doel was om de machtigste persoon van de organisatie te worden. Want dan kunnen zij iedereen vertellen en opleggen wat zij voor hen moeten doen. Hun wil is wet geworden. Om dit doel te bereiken hebben zij vaak dag en nacht gewerkt, hun kinderen niet zien opgroeien, verschillende keren verhuist, belangrijke bruiloften en begrafenissen van familie leden en goede vrienden gemist omdat ze naar een belangrijke vergadering moesten.
Zij hebben de ‘Machiavelli’ school van macht gevolgd die verteld dat je beter gevreesd kan worden dan dat je geliefd wordt. Dat jij je vijanden beter volledig kan vernietigen omdat zij dat anders jou aan doen. Dat niemand een zwakkeling respecteert. In deze wereld is luisteren en je dienstbaar opstellen een teken van zwakte wat zij niet willen zijn. Na 20, 30 of 40 jaar zo geleefd te hebben zitten zij nu aan de top van de organisatie en hebben zij een machtige positie.
Tot hun grote schrik merken zij nu dat in 2015 een leider macht krijgt als hij of zij doet wat de klanten en medewerkers willen. In hun wereld blijft er nog maar één ding over wat zij ipv macht kunnen krijgen en dat is geld. Want hoe meer geld je hebt, hoe meer je andere mensen kan dwingen om te doen wat je wil. Daarom is geld zo belangrijk voor hen en willen zij meer verdienen dan anderen. Want wie het meeste verdient, is het slimste, beste en machtigste jongen of meisje in de wereld.
Zo heeft de bankier Stephen Schwarzman, leider van o.a. eigenaar van Center Parcs, en investerings organisatie Blackstone, geregeld dat hij dit jaar $1.000.000.000 (miljard) dollar kan verdienen. Daarmee is de 700.000 euro die Zalm verdient een schijntje en dat verdient Stephen in 1 dag. De bonus van 100.00 euro is vanuit deze vergelijking een zeer bescheiden bedrag. Wanneer Zalm of andere financiële leiders, Peter, op een financieel congres tegen gekomen is hij de machtigste man. Wat de anderen weer drijft om nog meer geld te krijgen zodat zij op een dag de man zijn die het meeste verdient.
Dit gedrag zien we nu niet alleen bij Zalm maar ook bij andere leiders, managers en ondernemers die elk jaar weer meer geld willen hebben en grotere auto’s en huizen willen hebben. En nu mogen de machtige mensen zichzelf geen grote salaris verhogingen meer geven. Deze leiders hebben nu een groot probleem want hoe meten zij nu hun macht af als ze niks met hun salaris kunnen doen? Hoe laat je dan zien dat je succesvol bent? Hoe bepaal je dan waar je op de ranglijstjes staat? Hoe weet je op een congres wie de meest machtigste man of vrouw is?
Misschien ligt het antwoord in een uitspraak van Lao Tzu over leiderschap: Voor de boze leider is men bang, de goede leider wordt door de mensen vereert en de grote leider is iemand waarbij de mensen zeggen: ‘We hebben het zelf gedaan.’ De focus van leiders is om te zorgen dat hun medewerkers trots zijn en zeggen dat ze het zelf gedaan hebben. Dat de medewerkers zelf trots vertellen dat zij de klanten goed geholpen hebben. Dat zij vzelf ertellen dat zij de organisatie beter hebben gemaakt en zij ervoor gezorgd hebben dat de financiële resultaten beter zijn geworden. Dat zij een grote betrokkenheid bij de organisatie voelen en daar graag willen werken. Dat zij plezier in hun werk hebben en dat zij heel tevreden over hun werkzaamheden zijn. Het nieuwe doel van de leiders is de hoogste medewerker- en klant-tevredenheid te realiseren. Dan zijn zij niet meer het probleem maar de oplossing! Dan willen de medewerkers en klanten graag dat zij leiding geven aan de organisatie en daar goed voor betaald worden.